Drewniane belki są poddawane obróbce za pomocą struga jednoręcznego firmy Festool

Odpowiedzialny styl życia – zrównoważone budownictwo

Wiedeńscy studenci opracowali modułową koncepcję budowlano-mieszkalną z myślą o budownictwie mieszkaniowym przyszłości. Materiały budowlane są zrównoważone, pomysł wydaje się słuszny – ale czy koncepcja ma szansę na realizację w praktyce? Zapytaliśmy o to trzech inicjatorów.

Inicjatorzy projektu Vivihouse

Paul Adrian Schulz (z lewej), Nikolas Kichler (w środku) i Mikka Fürst (z prawej)

Nikolas Kichler (NK): absolwent Wydziału Architektury Uniwersytetu Technicznego w Wiedniu

Mikka Fürst (MF): absolwent Wydziału Architektury Uniwersytetu Technicznego w Wiedniu, studium w dziedzinie zrównoważonego budownictwa na UT w Wiedniu i UT w Grazu

Paul Adrian Schulz (PAS): absolwent Wydziału Architektury Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu

W jaki sposób narodziła się idea vivihouse?

Nikolas Kichler: Wspólne budowanie wielopiętrowych i ekologicznych budynków - takie motto przyświecało nam w początkowej fazie projektu. Chcieliśmy znaleźć odpowiedź na coraz większe wyzwania w miejskim budownictwie mieszkaniowym. W budowę mogą angażować się przyszli mieszkańcy danego budynku. W ten sposób powstają budynki, które sprawdzają się w perspektywie długoterminowej, są dostosowane do codziennych i zmieniających się potrzeb oraz mogą być efektywniej utrzymywane w dobrym stanie.

Co kryje się pod nazwą vivihouse i co wyróżnia tę modułową konstrukcję?

NK: Nazwa Vivihouse podchodzi od słowa „convivial” i oznacza „przyjazny dla użytkownika”. Szczególną cechą projektu jest połączenie naturalnych surowców, takich jak drewno, bele słomy i glina. Dzięki koncepcji modułowej możliwe jest uzyskanie konstrukcji sięgającej maksymalnie sześciu pięter. Dzięki zawsze jednakowej i prostej strukturze modułów możliwa jest nawet samodzielna prefabrykacja, moduły mogą być również powielane na podstawie instrukcji na stronie internetowej przy wsparciu zespołu profesjonalnych instruktorów. Wszystko, co budujemy, może zostać całkowicie zdemontowane i przywrócone naturze. W ten sposób przyczyniamy się do tego, że nasza planeta będzie przyjaznym miejscem do życia również dla przyszłych pokoleń.

Plany budowy w ramach koncepcji Vivihouse

Na czym polegają wyzwania związane z budową wielopiętrowych domów modułowych?

Paul Adrian Schulz: Największe wyzwania związane są z logistyką, montażem, ekologicznym przestrzeganiem zasad ochrony przeciwpożarowej i izolacji akustycznej, a także z zapewnieniem szczelności na przenikanie powietrza i wody opadowej. Kolejnym wyzwaniem, które ma jednak charakter ogólny, jest znalezienie odpowiednich nieruchomości w przystępnej cenie.

Kto monitoruje jakość poszczególnych modułów i parametry statyczne?

NK: Projekt został zaplanowany w taki sposób, aby możliwy był łatwy montaż ścian zewnętrznych i elementów sufitu. Zawsze dbaliśmy o udział ekspertów w naszych warsztatach. Ponieważ budynek opiera się na metodach prefabrykacji, elementy konstrukcyjne mogą być łatwo sprawdzane i zatwierdzane specjalistów w danej dziedzinie. W przypadku tego prototypu punkty węzłowe, które są istotne z punktu widzenia statyki, jak również podpory i usztywnienia, infrastruktura techniczna i proces montażu całego budynku zostały wykonane wyłącznie przez fachowców.

Rzut oka na konstrukcję projektu vivihouse

Które z narzędzi Festool są szczególnie popularne wśród użytkowników?

NK: Najważniejszym elementem łączącym w vivihouse jest śruba - dlatego w naszej koncepcji budownictwa największą popularnością cieszą się wkrętarki akumulatorowe Festool, które dysponują wystarczającą mocą nawet w przypadku bardzo długich śrub. Czyste, precyzyjne cięcia zagłębiarką są również bardzo cenione.

Kawałki drewna są docinane za pomocą ręcznej pilarki tarczowej Festool

Na czym polega Wasza wizja miejskiego życia w przyszłości?

Mikka Fürst: Problematyka uszczelniania powierzchni i coraz mniejszych pomieszczeń mieszkalnych odgrywa ważną rolę w naszej wizji. Uszczelnianie powierzchni powinno mieć miejsce wyłącznie, gdy jest to bezwzględnie konieczne. Coraz więcej osób wykorzystuje swój czas, aby z własnej inicjatywy odkrywać potrzeby związane z dobrą jakością życia i wspólnie je realizować.

Jaką rolę odgrywa tu zrównoważony rozwój?

MF: Oczywiście dużą – na wszystkich poziomach: W ekologii poprzez wykorzystanie surowców odnawialnych, efektywności energetycznej i możliwości ponownego wykorzystania elementów budowlanych. W sferze społecznej poprzez relacje międzyludzkie, które mogą zostać nawiązane w oparciu o różne formy uczestnictwa. Komponent ekonomiczny przekłada się ostatecznie na efektywność energetyczną, koszty instalacji/wyposażenia oraz trwałość elementów konstrukcyjnych.

Czy połączenie nowoczesnej architektury i zrównoważonego rozwoju jest możliwe?

MF: Ponad jedną trzecią całkowitego zużycia CO2 można przypisać budowie i użytkowaniu budynków. Chcąc skutecznie ograniczyć emisje w sektorze budowlanym, nie pozostaje nam nic innego, jak tylko sprawić, aby zrównoważone budownictwo stało się nowoczesną architekturą przyszłości. Oznacza to, że czynniki zrównoważonego rozwoju powinny być brane pod uwagę już na wczesnym etapie procesu projektowania i że musimy odejść od problematycznych rozwiązań.

Jaką rolę odegra w przyszłości ekologia i zrównoważony rozwój w branży budowlanej?

MF: W przyszłości prawdopodobnie nie będzie już możliwe budowanie bez uwzględnienia kwestii ekologicznych. W związku z tym będziemy musieli nadal koncentrować się na surowcach, które nie generują odpadów i zużywają niewiele energii w procesie produkcji. Bierzemy pod uwagę cały cykl życia i będziemy dążyć do tego, aby budynki były w stanie samodzielnie dostarczać energię potrzebną do ich funkcjonowania.

Jakie materiały są najczęściej stosowane?

MF: Podstawowe elementy to przede wszystkim klejonka świerkowa, którą pozyskujemy od austriackich firm z okolicznych lasów. Elewacje są obecnie izolowane belami słomy, a wewnętrzne powierzchnie uszczelniane tynkiem glinianym. Cement jest stosowany tylko w fundamentach i całkowicie rezygnujemy z materiałów izolacyjnych takich jak Styropor czy Styrodur.

Kim są Wasi klienci?

NK: To osoby, które mają świadomość ekologiczną i są zainteresowane współdecydowaniem i projektowaniem.

Czy posiadacie udokumentowane wykształcenie rzemieślnicze?

NK: Nie, formalnie nie mamy wykształcenia w tym zakresie. Jednak wszyscy trzej pracowaliśmy już jako pomocnicy na kilku placach budowy – zwłaszcza przy budowie domów z bel słomy.

Praktyczne zastosowanie ręcznej pilarki tarczowej Festool

Na jak dużą swobodę i kreatywność pozwala Ci modułowa koncepcja konstrukcji budowlanych?

PAS: W planach zagospodarowania przestrzennego należy uwzględnić tylko podpory, dlatego też vivihouse nadaje się do różnorodnych zastosowań lub rozwiązań. Ponadto możliwe są właściwie dowolne aranżacje elewacji i zabudowy sufitowej - w zależności od upodobań, lokalnej dostępności materiałów, lokalnego klimatu i dostępnych narzędzi technicznych.

Czy istnieje „instrukcja budowy” lub czy można to sobie zwizualizować?

PAS: Tak, na naszych warsztatach połączyliśmy listy materiałów zawierające przykładowo informacje o rodzajach śrub z instrukcjami dotyczącymi samej budowy. Zwiększyło to niezależność uczestników warsztatów i znacznie zmniejszyło ich podatność na błędy. Instrukcje są również dostępne online i wszyscy mogą z nich korzystać.

Projekt Vivihouse z Uniwersytetu Technicznego w Wiedniu

Jaki jest poziom trudności w przypadku budowy takiego modułu? Czy laik poradzi sobie bez profesjonalnej pomocy?

NK: Nasze warsztaty zawsze rozpoczynają się szkoleniem w zakresie korzystania z narzędzi i zasad bezpieczeństwa. Kolejne etapy pracy są następnie objaśniane na podstawie naszych instrukcji budowy. Prowadząc warsztaty, zawsze korzystamy z pomocy wykwalifikowanych specjalistów. Zainteresowane osoby mogą brać czynny udział w budowie, ale także obserwować, zapewniać warunki do budowy lub pomagać w inny sposób. Na ogół jest wystarczająco dużo pracy. Nasze pierwsze prototypy zostały zbudowane głównie przez studentów architektury. Prawie 20 procent uczestników projektu stanowiły zainteresowane podmioty zewnętrzne, w tym doświadczeni rzemieślnicy.

Akumulatorowa wiertarko-wkrętarka Festool w użyciu

Czy mieszkanie w obiektach wybudowanych zgodnie z tymi założeniami można porównać z warunkami typowymi dla tradycyjnego domu? Również pod względem efektywności energetycznej?

MF: Świadomość przebywania w otoczeniu naturalnych materiałów jest doświadczeniem samym w sobie, którego wiele osób już nie doznaje. To był jeden z powodów, które skłoniły nas do podjęcia decyzji o zbudowaniu prototypu. Na przykład, aby zaprezentować w praktyce właściwości tynków glinianych w zakresie regulowania wilgotności. To nasz sposób na wskazanie mieszkańcom miasta niedrogiej, zdrowej i zrównoważonej alternatywy.

Ile kosztuje budowa jednego modułu i w jaki sposób finansowana jest cała budowa?

NK: Element elewacji w naszym prototypie może kosztować od 3000 do 4000 euro brutto. W dużej mierze zależy to na przykład od wielkości okna i jego typu. Koszt ściany zewnętrznej kształtuje się w przedziale od 300 do 400 euro. Powyższe obliczenia uwzględniają również koszty pracy uczestników. Nasz pierwszy trzykondygnacyjny prototyp został zrealizowany dzięki dotacji z funduszu klimatyczno-energetycznego, prywatnym subwencjom od dostawców oraz wsparciu materiałowemu.

Jakie są dalsze plany dotyczące vivihouse?

NK: Wdrożenie projektu vivihouse wymaga czasu, jeśli w jego realizację mają włączyć się również mieszkańcy. Jednak dzięki temu możliwe jest również obniżenie kosztów. Dlatego myśląc o przyszłości, jesteśmy w stanie wyobrazić sobie, że w perspektywie długoterminowej koncepcja vivihouse może funkcjonować nawet w formie budownictwa socjalnego. Projekt promuje integrację i jest ekologicznym wariantem budownictwa mieszkaniowego przyszłości.